Cờ tướng là một trò chơi trí tuệ truyền thống phổ biến ở nhiều quốc gia châu Á như Việt Nam, Trung Quốc và Đài Loan. Nếu bạn là người mới và đang muốn học cách chơi cờ tướng, bài viết này của Rikvip sẽ hướng dẫn bạn từ A đến Z. Từ cách sắp xếp bàn cờ, đi quân, luật chơi cơ bản cho đến các chiến thuật thực chiến.
Cờ Tướng Là Gì?
Trước khi tìm hiểu cách chơi cờ tướng, bạn nên nắm qua một vài thông tin nền tảng. Cờ tướng hay còn gọi là cờ tàu, là trò chơi dành cho 2 người, mỗi bên điều khiển 16 quân cờ với mục tiêu cuối cùng là chiếu bí tướng của đối phương.
Bàn cờ được thiết kế gồm 9 cột dọc và 10 hàng ngang, ở giữa có một khoảng trống gọi là sông, chia đôi lãnh thổ hai bên. Người chiến thắng là người khiến tướng đối phương không còn đường thoát, buộc phải chịu thua.
Bàn Cờ Và Cách Sắp Xếp Quân
Để hiểu rõ cách chơi cờ tướng, việc nắm vững cấu trúc bàn cờ và cách sắp xếp quân cờ ban đầu là bước nền tảng quan trọng. Khi đã quen với bố cục này, bạn sẽ dễ dàng hơn trong việc triển khai thế trận và tính toán chiến lược.
Cấu trúc bàn cờ
- Bàn cờ tướng gồm 9 cột dọc và 10 hàng ngang, tạo thành lưới 90 giao điểm.
- Ở chính giữa bàn cờ là một khoảng trống gọi là sông, dùng để phân chia lãnh thổ hai bên.
- Mỗi bên có một khu vực riêng gọi là cung tướng – một ô vuông 3×3 nằm giữa 3 cột trung tâm, là nơi tướng và sĩ hoạt động.
Cách sắp xếp quân cờ
Khi bắt đầu ván cờ, các quân cờ được bố trí theo thứ tự cụ thể như sau:
- Hàng cuối cùng (gần người chơi nhất): Sắp xếp từ trái sang phải gồm:
Xe – Mã – Tượng – Sĩ – Tướng – Sĩ – Tượng – Mã – Xe - Hàng thứ 3 (tính từ dưới lên):
Đặt 2 quân Pháo tại cột số 2 và 8 - Hàng thứ 4:
Đặt 5 quân Tốt (Binh) tại các cột số lẻ: 1, 3, 5, 7 và 9
Bố trí này đảm bảo hai bên có đội hình đối xứng, tạo nên sự công bằng tuyệt đối trước khi bắt đầu những màn đối đầu chiến thuật đầy kịch tính.
Tên Quân Và Cách Di Chuyển Trong Bàn Cờ
Một phần quan trọng trong cách chơi cờ tướng là nắm rõ đặc điểm và quy tắc di chuyển của từng loại quân:
Tướng
- Di chuyển 1 ô mỗi lần, theo chiều ngang hoặc dọc.
- Không được rời khỏi cung 3×3, không được đi chéo.
- Không được “mặt tướng” (tức hai quân này không được đứng đối diện nhau trực tiếp khi không có quân cản).
Sĩ (Sĩ/Thị)
- Đi chéo 1 ô trong phạm vi cung 3×3.
- Dùng để bảo vệ tướng, không được ra khỏi cung.
Tượng (Tượng/Tướng sĩ)
- Đi chéo 2 ô mỗi nước.
- Không được vượt sông và không được đi nếu ô giữa bị chặn (bị “cản tượng”).
Mã (Ngựa)
- Đi theo hình chữ L: 1 ô ngang + 2 ô dọc hoặc ngược lại.
- Nếu ô kề cạnh bị chặn, mã không thể di chuyển (bị “cản mã”).
Xe (Xa)
- Đi thẳng hàng ngang hoặc dọc, không giới hạn số ô.
- Là quân mạnh nhất trên bàn vì linh hoạt và dễ kiểm soát.
Pháo
- Đi như xe, nhưng muốn ăn quân thì phải nhảy qua đúng 1 quân cản.
- Không có quân cản thì không thể ăn.
Tốt (Binh)
- Khi chưa qua sông: chỉ đi thẳng 1 ô.
- Sau khi qua sông: có thể đi thẳng hoặc ngang, mỗi lần 1 ô.
- Không thể đi lùi.
Luật Chơi Cơ Bản Mà Người Chơi Cần Nắm
Để chơi hiệu quả, việc nắm vững luật chơi là điều kiện tiên quyết. Dưới đây là những quy tắc cơ bản bạn cần ghi nhớ khi học cách chơi cờ tướng:
- Chiếu tướng: Là hành động tấn công trực tiếp vào vị trí của tướng đối phương. Khi bị chiếu, người chơi bắt buộc phải tìm cách hóa giải trong lượt đi kế tiếp.
- Chiếu bí: Là trạng thái mà tướng đối phương không còn nước đi hợp lệ nào để thoát chiếu, dẫn đến kết thúc ván cờ và bạn giành chiến thắng.
- Cấm “đối mặt tướng”: Hai quân này không được đứng đối diện nhau trên cùng một cột nếu giữa họ không có quân cờ nào che chắn.
- Cấm lặp lại nước cờ quá 3 lần nếu tình huống trên bàn cờ không thay đổi (theo quy định tránh kéo dài trận đấu vô tận).
- Luật cản quân: Một số luật chơi địa phương có thể hạn chế việc cố tình cản mã, cản tượng hoặc cản pháo, tùy theo quy ước trước ván.
Việc hiểu rõ những quy tắc này không chỉ giúp bạn tránh mắc lỗi cơ bản mà còn tạo nền tảng để phát triển chiến thuật nâng cao sau này.
Mẹo & Chiến Thuật Cơ Bản Cho Người Mới
Nếu bạn mới học cách chơi cờ tướng, đừng bỏ qua những mẹo sau để tăng cơ hội thắng:
Bảo vệ tướng chặt chẽ
Tướng là “trái tim” của toàn bộ bàn cờ. Người biết cách chơi cờ tướng hay sẽ bố trí sĩ và tượng hợp lý để không lộ sơ hở.
Giữ quân chủ lực
Xe và pháo là quân mạnh, đừng vội đem đổi hoặc hy sinh khi chưa thật sự cần thiết.
Tốt có thể làm sát thủ
Dù yếu, nhưng nếu đi sâu vào cung địch, tốt có thể gây áp lực lớn và khiến đối phương bị động.
Điều phối mã linh hoạt
Mã có thể xuyên phá nhanh nếu đi đúng vị trí, nhưng cũng dễ bị cản. Hãy dọn đường hợp lý.
Tận dụng pháo để chiếu bất ngờ
Pháo dễ chiếu nhanh nhờ khả năng “nhảy qua quân”. Người biết cách chơi cờ tướng nên tận dụng điều này để tạo đòn đánh bất ngờ.
Kết Luận
Việc học cách chơi cờ tướng không khó, nhưng để giỏi thì cần thời gian, luyện tập và sự quan sát kỹ lưỡng. Dù bạn chơi để giải trí hay theo đuổi con đường chuyên sâu, đây chắc chắn sẽ là một trò chơi giúp bạn rèn luyện tư duy, sự kiên nhẫn và tinh thần đối kháng một cách thú vị.
Bài viết cùng chủ đề